Nato
NATO (North Atlantic Treaty Organization) (Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı) İkinci Dünya Savaşı8217;nın sona ermesini izleyen yıllarda Avrupa dengesinin bir türlü sağlanamaması ve özellikle SSCB8217;nin çok üstün asker238; gücüne dayanarak tek yanlı girişimlere başlaması nedeniyle oluşturulan askeri savunma örgütüdür.

İkinci Dünya Savaşı8217;nın ve özellikle Avrupa8217;daki savaşın yükünü ağır bir biçimde SSCB çekmişti. 19 Ekim 1939 tarihli Türk-İngiliz-Fransız İttifakı koşulları uyarınca İkinci Dünya Savaşı sırasında tarafsız değil savaş dışı kalmış olan Türkiye8217;yi savaşa girme konusunda ikna edemeyen Müttefikler Doğu Cephesi8217;ni tümüyle SSCB8217;ye bırakmak zorunda kalmışlardı. Bunun sonucu olarak da önemli ölçüde Müttefikler tarafından donatılan güçlü ve kalabalık bir Sovyet ordusu Avrupa8217;nın içlerine dek ilerlemişti.

Amerikan-İngiliz ve Sovyet kuvvetleri arasında çıkan anlaşmazlıkların çözümü için toplanan Yalta Konferansı8217;nda bir anlamda paylaşım yapılmış ve çeşitli ülkeler değişik ülkelerin etki alanı olarak kabul edilmişlerdi. Ancak Yalta8217;nın yapıldığı 350ubat 19458217;i izleyen aylarda da bu karşılıklı huzursuzluk devam etmişti.

ABD8217;nin atom bombasını kullanması ve nükleer tekele sahip olması bile SSCB8217;yi Yalta paylaşımına uyma konusunda zorlayıcı olamıyordu. Örneğin kendi etki alanının dışında kalmış olan Yunanistan8217;da iç savaş sırasında solcu güçleri desteklemesi ve Türkiye8217;den belirli taleplerle ortaya çıkması SSCB8217;nin kendini çok rahat hissettiğinin göstergeleriydi.

Müttefiklerin ordularını önemli ölçüde terhis etmelerine karşılık SSCB ordusunu terhis etmemişti ve bu ordunun önemli bir bölümü Avrupa8217;da bulunuyordu. Savaş sonrasında dünyada barışı kuracağı ve koruyacağı umut edilen Birleşmiş Milletler de işlevini yerine getirmekten çok uzak bir yapı içinde pasifize olmuştu.

350ubat 19488217;de Çekoslovakya Komünist Partisi8217;nin yaptığı darbe Batı Avrupa8217;nın özgürlükçü demokrasileri için en ciddi uyarıcı oldu. 17 Mart 19488217;de yani Çekoslovakya8217;daki darbeden bir ay kadar sonra İngiltere Fransa Hollanda Belçika ve Lüksemburg arasında 8ÜBrüksel Antlaşması8221; imzalandı. Buna göre beş devlet olası bir saldırı karşısında kuvvetlerini birleştirmeyi ve ortak davranmayı kabul ediyorlardı.

Brüksel Antlaşması NATO8217;ya giden çizginin başlangıcıydı. Fakat bu beş devletin askeri gücü muhtemel bir SSCB saldırısını durdurabilmekten çok uzaktı. ABD8217;nin yer almayacağı askeri bir ittifakın fazla bir gücü olamazdı. ABD ise Avupa politikasına karışmama konusundaki geleneksel politikasından uzaklaşmış bulunuyordu. Sınırlarının bütünlüğünü korumak için bir 8ÜAtlantik Duvarı8221; oluşturulmasından yana idi. İşte bu nedenle Nisan 19498217;da ABD İngiltere Fransa Hollanda Belçika Lüksemburg İtalya İzlanda Kanada Danimarka Norveç ve Portekiz arasında Kuzey Atlantik Antlaşması imzalandı. Antlaşmaya daha sonra Türkiye Yunanistan F. Almanya ve İspanya katıldılar.

NATO Antlaşması8217;na göre taraflardan birine ya da birkaçına yapılacak bir saldırı üye ülkelerin tümüne yapılmış sayılacaktı. Fakat aradan geçen yıllar boyunca kimi esnek karşı saldırı anlayışları ortaya çıktı.1990 yılı başlarında SSCB ve Doğu Bloku ülkelerinde yaşanan baş döndürücü siyasal ve sosyal gelişmeler sonucunda sosyalist sistemin çökmesi beraberinde NATO8217;nun karşıt gücü Varşova Paktı8217;nın da dağılmasını (350ubat 1991) getirdi.

ABD önderliğindeki yeni dünya düzeninde NATO8217;nun işlevinin sona ereceği düşüncesi Körfez Savaşı (Ocak-350ubat 1991) ve Yugoslavya8217;nın dağılmasının ardından Sırpların Bosna Hersek Cumhuriyeti8217;ni haritadan silme çabaları (1992-1996) karşısında boşa çıktı. Örgüt üyeleri her iki savaşa da caydırıcı bir güç olarak BM emrinde katıldı.

NATO en azından bugünkü dünya konjoktöründe varlığı gerekli bir askeri örgüt olarak önemini korumaktadır. Askeri bir ittifak olmasına karşın NATO8217;nun ekonomik yönü de gözardı edilemez. Gerçekten aynı ittifak zinciri içinde yer alan ülkeler arasında ekonomik alanlarda da daha iyi bir diyalog ve işbirliği olanağının bulunması son derece doğaldır.